Kwaadaardige nageltumoren

De ziekte van Bowen wordt met name gezien op de armen, benen en de romp, maar kan ook in enkele gevallen op de vingers voorkomen. Het wordt vooral gezien bij mannen van middelbare leeftijd en gek genoeg is meestal een vinger van de linker hand aangedaan. De reden hiervoor is niet goed bekend.


De ziekte van Bowen kenmerkt zich als een scherp begrensde rode verdikte plek, die wat kan schilferen. Soms kan het sterk lijken op een eczeem of psoriasis plek. Op de vinger (rondom of onder de nagel) ziet het eruit als een rode plek of wondje, dat gemakkelijk kapot kan gaan. Ontsteking en korstvorming zijn vaak bijkomstige kenmerken. Ook kan er verkleuring van de nagel aanwezig zijn. Als het onder de nagel zit is er meestal ook sprake van nagelloslating ter plaatse. Risicofactoren voor het ontstaan van een ziekte van Bowen aan de vinger zijn infectie met het humaan papillomavirus type 16 (HPV16) en chronische blootstelling aan röntgenstraling danwel UV straling.

Een keratoacanthoom wordt elders op de huid na een aantal weken weer spontaan minder en verdwijnt dan, dus in feite is het een goedaardige huidtumor. Echter meestal als het op de vinger voorkomt, verdwijnt het niet spontaan en moet de tumor operatief worden verwijderd.


Het is ook zo dat onder de microscoop bij pathologisch onderzoek het erg moeilijk is onderscheid te maken tussen een keratoacanthoom en een plaveiselcelcarcinoom. Het keratoacanthoom wordt daarom als een goedaardige variant van het plaveiselcelcarcinoom gezien die verwijderd dient te worden.

Een aantal wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat infectie met het humaan papillomavirus type 16 (HPV16) een oorzaak kan spelen in het ontstaan van deze tumor, net als bij de ziekte van Bowen.

Het plaveiselcelcarcinoom kenmerkt zich door een langzaam groeiende, wat wratachtige rondom of onder de nagel, die kapot kan gaan en kan gaan bloeden. Er is vaak zwelling en ontsteking van de nagelwallen te zien. Er kan ook sprake zijn van nagelloslating en aantasting van de nagelplaat. Soms kan er ingroei zijn tot in het botje van het eindkootje. Het plaveiselcelcarcinoom moet altijd chirurgisch verwijderd worden. Er bestaat namelijk een kleine kans (5%) op het ontstaan van uitzaaiingen.

Het komt voor op diverse plaatsen zoals de voetzool, de lip, rond de anus en in zeldzame gevallen het nagelapparaat. De tumor bestaat vaak al jarenlang voordat de diagnose gesteld wordt. Gelukkig treedt uitzaaiing naar de lymfklieren zelden op. Wel kan er lokale destructie plaatsvinden doordat de tumor ingroeit in het bot en in de nagel of als gevolg van de chirurgische excisie die moet plaatsvinden.

In de meeste gevallen is de duim of grote teen aangedaan bij mensen van middelbare leeftijd. Soms gaat een trauma vooraf aan het ontstaan van het melanoom. Omdat de tumor lastig te ontdekken is en de tumor over het algemeen geen klachten geeft, is er vaak een vertraging in het stellen van de diagnose. In 25% van de gevallen is er sprake van een amelanotisch melanoom, dit wil zeggen dat het melanoom geen pigment bevat. Doordat het geen pigment bevat wordt er vaak gedacht aan een andere huidafwijking.

Het nagelmelanoom ontstaat meestal in de nagelmatrix. Het uit zich als een gepigmenteerde langwerpige streep in de nagel. De gepigmenteerde band/streep is vaak donker bruin of zwart van kleur, met een grillige rand. De gekleurde streep is bij de nagelriem vaak breder dan bij het uiteinde van de nagel. Ook kunnen er afwijkingen van de nagelplaat te zien zijn door schade van het melanoom aan de nagelmatrix. Bij pigmentatie van de nagelriem of van de nagelwallen (teken van Hutchinson) dient er altijd aan een melanoom te moeten worden gedacht! Het melanoom kan zich ook uiten als een gepigmenteerde afwijking onde de nagel die zorgt voor aantasting en/of loslating van de nagelplaat.

Het amelanotisch melanoom is vaak een roze bobbeltje, die gemakkelijk kapot gaat en kan bloeden. Het kan ook erg lijken op een granuloma pyogenicum.

Een melanoom moet altijd chirurgisch worden verwijderd met een marge. Dit betekent dat vaak het eindkootje of soms zelfs de hele vinger of teen moet worden opgeofferd.