Afwijkend uitstrijkje

Een afwijkend uitstrijkje leidt bij veel vrouwen tot ongerustheid. Juist daarom kunt u bij de Roosevelt kliniek snel aanvullende informatie, onderzoek en eventuele behandeling krijgen. Met een afwijkend uitstrijkje kunt u binnen één week bij ons terecht. De resultaten van eventueel vervolgonderzoek en/of behandeling ontvangt u binnen twee weken.

Klik hier voor het maken van een afspraak

Expertisecentrum afwijkende uitstrijkjes

Naast snelheid van handelen is ook de kwaliteit van informatie, diagnostiek en behandeling van groot belang. Dr. ter Harmsel heeft veel ervaring met diagnostiek en behandeling van afwijkende uitstrijkjes. Met zijn team verricht hij al jarenlang wetenschappelijk onderzoek op het gebied van humaan papillomavirus (HPV) en afwijkingen van de baarmoederhals. Van zijn hand verschijnen regelmatig publicaties in (inter)nationale vakliteratuur. Hij is tevens organisator en docent van de Colposcopie cursus voor gynaecologen en artsen in opleiding tot gynaecoloog.

Waarom maakt de gynaecoloog een uitstrijkje?

Met een uitstrijkje onderzoekt de gynaecoloog of er afwijkende cellen zijn. Zijn deze inderdaad aanwezig, dan betekent dat niet meteen dat er iets ernstigs aan de hand is.

Sommige afwijkingen verdwijnen namelijk vanzelf. Afwijkende cellen kunnen echter duiden op een voorstadium van baarmoederhalskanker. Een eenvoudige behandeling kan het ontstaan van baarmoederhalskanker voorkomen. De kans dat u daadwerkelijk baarmoederhalskanker krijgt is klein bij een tijdige ontdekking van het voorstadium.

Hoe wordt een uitstrijkje gemaakt?

Een uitstrijkje maakt de gynaecoloog tijdens een inwendig onderzoek. U zit hierbij in de gynaecologische stoel met uw voeten op de steunen. De gynaecoloog brengt een spreider (speculum) in de schede en haalt met een borsteltje enkele cellen uit de baarmoedermond.

De cellen doet hij in een potje met vloeistof. De patholoog onderzoekt de cellen daarna onder de microscoop. Soms bloedt de baarmoedermond een beetje en hebt u korte tijd wat bloederige afscheiding na het uitstrijkje. Het onderzoek doet in principe geen pijn. Als u tegen het onderzoek opziet, vertel dat dan aan de gynaecoloog. Hij maakt pas een uitstrijkje als u daar klaar voor bent.

Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt?

Alle vrouwen tussen de dertig en zestig jaar krijgen via het bevolkingsonderzoek eenmaal in de vijf of tien jaar (afhankelijk van de HPV uitslag) een oproep om bij de huisarts een uitstrijkje te laten maken.


Ook bij klachten als onregelmatige menstruatie, bloederige afscheiding, bloedverlies een jaar na de laatste menstruatie, of bloedverlies tijdens of na seksueel contact maakt de gynaecoloog of de huisarts vaak een uitstrijkje. Op sommige momenten is het beter even te wachten met het laten maken van een uitstrijkje. Bijvoorbeeld als u menstrueert. Bent u zwanger of geeft u borstvoeding, dan luidt doorgaans het advies om te wachten tot een half jaar na de bevalling of na het stoppen met de borstvoeding.
+

Wat betekent de uitslag?

De baarmoederhals bevat twee soorten cellen: plaveiselcellen en cilindercellen. Beide soorten moeten in principe in het uitstrijkje aanwezig zijn. De plaveiselcellen bekleden de buitenkant van de baarmoederhals en de schede, de cilindercellen bekleden de binnenkant van de baarmoederhals.


Het gebied tussen deze twee soorten cellen heet de overgangszone. Van deze overgangszone neemt de gynaecoloog de cellen af. Of de overgangszone meer naar binnen of naar buiten zit, hangt af van uw leeftijd en uw cyclus. Ook hormonen zijn hierop van invloed. De gynaecoloog kan het uitstrijkje laten nakijken op een infectie of een ontsteking door bacteriën of virussen.

Voor de beoordeling van het uitstrijkje gebruikt men tegenwoordig meestal de KOPAC-uitslag. KOPAC is een afkorting van Kwaliteit, Ontsteking, Plaveiselcellen, Andere afwijkingen en Cilindercellen. De uitslag volgens Papanicolaou, de Pap-uitslag, is onder veel vrouwen waarschijnlijk bekender. De KOPAC-uitslag loopt per letter van 0 tot 9, de Pap-uitslag van 1 tot 5. Hoe hoger het cijfer hoe meer afwijkend het uitstrijkje. Een normale uitslag betekent dat alle cellen goed zichtbaar zijn in het uitstrijkje en er normaal uitzien. Een normale uitslag is P1 en/of Pap 1.

+

De cellen zijn niet goed te beoordelen

Soms is de uitslag van het uitstrijkje niet goed te beoordelen. Bijvoorbeeld omdat:

  • er te veel bloed bij de cellen zit
  • er te weinig cellen zijn
  • de cilindercellen ontbreken omdat deze dieper in de baarmoederhals zitten en niet altijd met de borstel of de spatel kunnen worden afgenomen.

Meestal wordt bij de uitslag beschreven hoe het komt dat het uitstrijkje niet goed te beoordelen was. Soms wordt zo’n uitslag een Pap 0 genoemd.

De cellen zijn afwijkend

Een afwijkend uitstrijkje hoeft niets ernstigs te betekenen. Sommige afwijkingen verdwijnen namelijk vanzelf. Een afwijkend uitstrijkje kan echter ook op een voorstadium van baarmoederhalskanker duiden.

Bij een uitslag Pap 2 of volgens KOPAC P2 tot en met P4 krijgt u daarom het advies om een colposcopie te laten maken of na zes maanden of een jaar een nieuw uitstrijkje te laten maken.

Soms is verder onderzoek door de gynaecoloog nodig. Dat is het geval bij een uitslag P5 en soms bij een hoger cijfer van een andere letter van de KOPAC-indeling. Ook bij een Pap 3 of tweemaal achter elkaar een Pap 2 vindt er doorgaans verder onderzoek plaats. Wederom hoeven deze uitslagen niet direct iets ernstigs te betekenen.

 

Pap Uitslag Advies
0 niet goed te beoordelen Nieuw uitstrijkje laten maken na minimaal 6 weken.
1 normaal Nieuw uitstrijkje over vijf  of tien jaar.
2 enkele cellen anders Bezoek aan de gynaecoloog voor een colposcopie om de cellen te bekijken.
3a licht afwijkende cellen Onderzoek door de gynaecoloog; u heeft 50% kans dat een eenvoudige behandeling nodig is.
3b meer afwijkende cellen Onderzoek door de gynaecoloog; u heeft een grote kans dat een eenvoudige behandeling nodig is.
4 sterkere afwijkingen dan 3b Onderzoek door de gynaecoloog; u hebt 90% kans dat een eenvoudige behandeling nodig is.
5 sterk afwijkende cellen Op korte termijn onderzoek door de gynaecoloog; er is een kans dat de afwijkingen passen bij baarmoederhalskanker.

+

Een afwijkend uitstrijkje

De uitslag is afwijkend bij vijf van de honderd vrouwen die bij het bevolkingsonderzoek een uitstrijkje laten maken en geen klachten hebben. Bij kleine afwijkingen hebt u minder dan tien procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker.

Deze kans neemt toe als de afwijkingen groter zijn. Zijn de cellen erg afwijkend, dan hebt u ongeveer negentig procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker. De kans op baarmoederhalskanker is dan nog altijd klein. Een voorstadium is goed en eenvoudig te behandelen.

Hoe ontstaan afwijkende cellen?

De oorzaak van afwijkende cellen in de baarmoedermond is niet helemaal duidelijk. Wel is bekend dat afwijkingen in de cellen te maken hebben met een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Van dit virus bestaan verschillende soorten.


Sommige soorten veroorzaken wratten, andere soorten komen vaker voor bij afwijkende uitstrijkjes. Het virus wordt door geslachtsgemeenschap verspreid. Verreweg de meeste vrouwen die seksueel contact hebben (tachtig tot negentig procent) worden geïnfecteerd met HPV. Deze infectie geeft geen klachten en geneest bij veel vrouwen vanzelf. Enkele vrouwen houden het virus bij zich en worden drager. Sommige soorten van dit virus geven een verhoogd risico op het ontstaan van baarmoederkanker.
+

Een afwijkend uitstrijkje: hoe nu verder?

Het hangt af van de uitslag welk advies u krijgt: een nieuw uitstrijkje of verder onderzoek door de gynaecoloog. Bij dit vervolgonderzoek kijkt de gynaecoloog bijna altijd eerst met een microscoop naar de baarmoedermond.


Dit wordt colposcopie genoemd. Bij afwijkingen neemt de gynaecoloog wat weefsel van de baarmoedermond af; eerst een klein stukje (een biopt) en afhankelijk van de uitslag van het biopt (later) zo nodig een groter stuk (zie colposcopie, biopsie, lis-excisie, conisatie). De patholoog beoordeelt deze stukjes weefsel van de baarmoedermond in zijn geheel. Dit in tegenstelling tot het uitstrijkje waarbij alleen de cellen worden beoordeeld. Het voorstadium van baarmoederhalskanker is eenvoudig te ontdekken en te behandelen.
Klik hier voor het maken van een afspraak
+

    Heeft u een vraag?

    Wij helpen u graag verder. Vul het contactformulier en wij nemen contact met u op.